Onderzoek: vaccineren in de praktijk is voor verbetering vatbaar
Koppelgrootte
Hoe groot is de koppel biggen gemiddeld die per keer gevaccineerd wordt?
Vaccins bewaren
De één bewaart de vaccins in een oude tweedehands koelkast, de ander schaft een nieuwe aan specifiek voor het bewaren van medicijnen. Hoe worden vaccins zoal bewaard?
Tips:
- Vrijwel alle vaccins moeten in de koelkast worden bewaard tussen de 2-8 oC. Als vaccin warmer wordt bewaard, maar vooral als vaccin bevriest, loopt u het risico dat het vaccin onwerkzaam wordt.
- De totale waarde van vaccins in een koelkast op een varkensbedrijf is al gauw een paar duizend euro. Controleer daarom dagelijks de temperatuur in de koelkast met een Min-Max thermometer. Of koop een koelkast met een temperatuuralarm.
Vaccins voorbereiden
Het opwarmen van vaccins wordt vaak gedaan ter voorkoming van bijwerkingen. Voor sommige vaccins staat vooraf opwarmen zelfs in de bijsluiter vermeld!
.png)
Tips:
- Verschillende vaccins hebben verschillende adjuvantia. Enkele vaccins hebben alleen water als oplosmiddel, geen adjuvans. De verschillende adjuvantia zijn deels te herkennen aan de kleur en aan de verspuitbaarheid. Adjuvantia zijn onder meer nodig om het immuunsysteem extra te prikkelen. Daarbij geven sommige adjuvantia duidelijk vaker bijwerkingen dan andere. Die bijwerkingen zijn niet nodig voor een goede immuunreactie en zijn geen maat voor de uiteindelijke bescherming. Ze kunnen zelfs zorgen voor negatieve effecten geven zoals biggen die een dag niet drinken wat kraamstalberigheid bij zeugen kan veroorzaken. Let dus ook hierop bij de keuze voor een vaccin.
- Een andere factor die de mate van bijwerkingen mogelijk kan beïnvloeden is de temperatuur van de vloeistof die wordt ingespoten. Koude vloeistoffen geven sneller bijwerkingen. Daarom wordt bij vaccins die, om reden van het adjuvans, toch al makkelijk bijwerkingen geven, vaak geadviseerd om deze vaccins eerst op kamertemperatuur te brengen.
- Opwarmen van injectievloeistof doet men bij voorkeur in lauw water (circa 35oC). Het ligt voor de hand dat alleen nog niet aangeprikte flesjes in water worden opgewarmd.
- Voor levende vaccins geldt dat aangemaakt vaccin niet mag worden opgewarmd. Het is beter om alleen de flacon met adjuvans/ oplosmiddel op te warmen en daarna pas het vaccin aan te maken.
- Bekijk vooraf goed hoeveel vaccin er voor maximaal 4 uur tijd nodig is en maak niet meer aan dan daarvoor nodig is. Het is beter om eventueel later wat extra vaccin aan te maken.
- Vaccin voor injectie hoort steriel te worden toegediend. Dat is in de stal al een uitdaging op zich, maar het begint met het steriel aanmaken van vaccins. Gebruik daarvoor alleen nieuwe naalden en spuiten of gedesinfecteerd materiaal (koken gedurende 20 minuten of in de vaatwasser op meer dan 60oC). Het heeft de voorkeur om transfernaalden te gebruiken, deze worden vaak gratis, via de dierenarts, verstrekt door de leverancier.
Aantal injecties biggen tot 25 kilo
Hoe vaak krijgen biggen injecties (gemiddeld in totaal, inclusief ijzer, vaccins en overige)?
Tips:
- Het aantal vaccinaties kan worden verminderd door de inzet van one-shot vaccins en/ of door vaccins gemengd toe te dienen.
- Met minder injecties per big wordt het ook een stuk makkelijker om minimaal elke toom/ hok van naald te wisselen.
- In principe kunnen combinaties en mengsels van vaccins net zo goed werken als vaccins die los van elkaar gegeven worden. Voorwaarde is wel dat alleen vaccins gemengd worden waarvan door onderzoek bekend is dat ze na het mengen nog werken. Kijk daarvoor op de bijsluiter. Zonder onderzoek bestaat de kans dat verschillende componenten van de vaccins die men wil mengen, elkaars werkzaamheid beïnvloeden.
Leeftijden bij vaccineren biggen
Op hoeveel verschillende leeftijden wordt er gevaccineerd?
Tips:
- Als het mogelijk is, heeft het de voorkeur om zoveel mogelijk handelingen in één arbeidsgang te combineren. Biggen, en zeugen, raken namelijk elke keer in de stress als ze worden opgejaagd en opgepakt.
- Los daarvan kost het vangen van biggen tijd. De arbeidskosten voor vaccineren wordt per big per arbeidsgang geschat op circa 10-20 cent per big.
Snelheid vaccineren biggen
Hoeveel biggen worden gemiddeld per persoon in een uur gevaccineerd?
.png)
Tip:
- Sneller werken leidt vaak tot onzorgvuldig werken. Als resultaat daarvan zien we regelmatig terug: spuitplekken, bijwerkingen als gevolg van stress bij de biggen (bijvoorbeeld shock en sloomheid), niet alle biggen volledige dosering in gespoten en bij de zeugen (zoals agressie en kraamstalberigheid) en soms ook tot een verminderde werking van vaccin. Vaccins en biggen zijn te waardevol om niet zorgvuldig mee om te gaan. Ook hier is rustig en netjes werken het advies! Op bedrijven waar ervaren personeel werkt, vaccineert men vaak zonder problemen 200-250 biggen per persoon per uur.
Met de naald of naaldloos?
Klassiek met de naald, naaldloos, we komen ze allebei tegen in de praktijk. Blijf kritisch nadenken over wat u doet. Naaldloos vaccineren lost niet alle mogelijke problemen op.
Tips:
- Uit onderzoek is gebleken dat de spreiding van bijvoorbeeld PRRS met het gebruik van een naaldloos systeem niet voorkomen wordt.
- Door minimaal elke toom (hok) te beginnen met een nieuwe naald wordt in ieder geval de overdracht van ziektekiemen via de naald van toom naar toom (hok naar hok) voorkomen.
- Bedenk u dat contact tussen speeksel, bloed en wondjes minstens zo effectief is bij de verspreiding van belangrijke ziektekiemen als verspreiding via de naald. Denk daarbij bijvoorbeeld aan behandelkratjes en aan rangordegevechten na het mengen van biggen.
- Speen prrs vrije biggen: wat je niet hebt, kun je zelf ook niet verspreiden.
Naalden wisselen
Hoe vaak worden de naalden in de praktijk gewisseld? Voorkom infecties over de naald van toom naar toom en denk aan het welzijn van de dieren.
Tips:
- Door minimaal elke toom (hok) te beginnen met een nieuwe naald wordt in ieder geval de overdracht van ziektekiemen via de naald van toom naar toom (hok naar hok) voorkomen.
- Als er onder een microscoop naar de naald gekeken wordt wel duidelijk hoe snel naalden bot worden, wat bij injectie niet alleen pijnlijker is maar ook tot meer weefselschade leidt.
Restanten bewaren of weggooien?
Wat doen de ondervraagden zoal met een halfvolle fles vaccin?
Tips:
- Gebruik aangeprikte flesjes vaccin helemaal op. Het volume aan vaccin wat uit het flesje gaat wordt vervangen door evenveel lucht van buitenaf. Maar al te vaak komen er via de aanprikopening bacteriën of schimmels in een flesje die, soms vanaf een aantal uren en vaak vanaf een dag, kunnen leiden tot ernstige bijwerkingen bij dieren die ermee geïnjecteerd worden.
- Zogenaamde levende vaccins moeten na het aanmaken ervan binnen een aantal uren zijn toegediend, omdat deze vaccins vanaf enige tijd na aanmaken geïnactiveerd worden en niet meer werken. Zie bijsluiter.
Spuiten na gebruik
Spuiten worden in de veehouderij herhaaldelijk gebruikt. Hoe gaat u met het materiaal om?
Tips:
- Gebruik voor het uitwendig schoonmaken van spuiten zeep en warm water. Spoel de spuiten niet door met zeep of desinfectiemiddel, dit kan bij injectie ervan ernstige bijwerkingen geven en kan vaccin, wat later met de spuit wordt toegediend, beschadigen.
- Gebruik alleen nieuwe spuiten of door hitte gedesinfecteerde spuiten (koken gedurende 20 minuten of in de vaatwasser op meer dan 60oC). De voor het vaccineren vaak gebruikte opzetspuiten kunnen goed tegen uitkoken.
Wie vaccineert?
Maakt het niet uit wie het doet, of wordt er bijvoorbeeld eerst een vaccinatiecursus gevolgd?
Tips:
- Het is misschien goed om in herinnering te roepen dat het vaccineren van dieren bij wet voorbehouden is aan dierenartsen. Vaccins vallen namelijk onder de zogenaamde UDD-regeling. Daar is ruim 15 jaar geleden voor de varkenshouderij, na het nodige lobbywerk en onder een aantal voorwaardes, een uitzondering op gekomen. Daaronder vallen onder meer dat de bedrijfsdierenarts verantwoordelijk blijft voor de omgang met en het toedienen van vaccins en dat het vaccineren alleen mag worden uitgevoerd door gekwalificeerd personeel die daartoe een cursus hebben gevolgd. Deze cursus mag worden gegeven door uw eigen dierenarts, maar niet door de varkenshouder aan eigen personeel.
- Gezien de extra kosten die vaccinaties met zich meebrengen ligt het voor de hand dat men met vaccins en het vaccineren van dieren zorgvuldig omgaat.
Tot slot
Nu heeft u dit artikel met praktische tips over vaccineren gelezen en denkt u misschien: hartstikke interessant, maar hoe ga ik dat allemaal doen? Vaccins zijn een investering. Haalt u daar het maximale rendement uit?
Het is belangrijk te realiseren dat het hier niet gaat om “dat doe je goed of dat doe je fout”. Elk bedrijf is uniek; zowel de bedrijfsinrichting als de wijze waarop er wordt gewerkt hebben een reden, een achtergrond. Centraal moet staan, daar waar er een verbeterpunt (min of meer) duidelijk wordt, de te beantwoorden vraag is: waarom is het zoals het is? En vervolgens: willen en kunnen we dit veranderen, en zo ja, hoe dan?
U bent als varkenshouder bovenal ondernemer en heeft geen tijd voor onzin; moet efficiënt omgaan met uw tijd en middelen, slimme keuzes maken. Uw dierenarts kan helpen bij het stellen van prioriteiten. Kleine stappen kunnen vaak al een groot verschil maken, maar welke? Samen kunt u in korte tijd veel meer bereiken dan alleen en op eigen houtje.
Of het nu gaat om een oriënterend telefoongesprek of een vaccinatiecursus voor al uw personeel, we helpen u graag verder. Staat u open voor een persoonlijk, vrijblijvend en gratis adviesgesprek op maat? Of heeft u vragen naar aanleiding van dit artikel? Neem dan gerust contact met ons op.
Hoe kunnen we zo eenvoudig en snel mogelijk met zo min mogelijk moeite en middelen een zo groot mogelijke verbetering bewerkstelligen? Neem gerust contact op met onze dierenartsen:
Martijn Steenaert
06 - 295 911 17
Rutger Jansen
06 - 835 605 31
