Rutger Jansen: PIA zet de deur open voor Salmonella: voedselveiligheid mogelijk in het geding
Dat er een relatie is tussen de Lawsonia intracellularis bacterie – de veroorzaker van PIA – en Salmonella is al eens aangetoond. Varkens scheiden bij een infectie met beide ziekteverwekkers meer Salmonella’s uit. “Recent onderzoek van de universiteit van Minnesota met een challenge-proef – een onderzoek waarbij de varkens bewust worden besmet – toont de relatie tussen PIA en Salmonella aan”, zegt Rutger Jansen, varkensdierenarts bij Boehringer Ingelheim.
Wat is er precies onderzocht?
“Er zijn in dit onderzoek meerdere groepen varkens vergeleken (zie kader, red.). Hieruit bleek duidelijk dat een PIA-vaccinatie de varkens ook beschermt tegen Salmonella.
Bij de niet gevaccineerde groep zijn er 870 Salmonellabacteriën per gram mest, bij de gevaccineerde dieren zijn dat er slechts 6. Deze afname is een belangrijke bevinding, want hoe minder bacteriën, hoe kleiner de kans op besmetting. Daarnaast duurde de uitscheiding van de Salmonellabacteriën bij de varkens die het PIA-vaccin kregen veel korter.”
Hoe kan een PIA-vaccinatie helpen tegen Salmonella?
“De PIA-bacterie nestelt zich in darmcellen die hierdoor sneller gaan delen. Ze rijpen niet meer goed tot volwassen cel. Hierdoor daalt de productie van mucus – oftewel darmslijm – waardoor er minder remmende stoffen – de zogenaamde mucines – in het slijm zitten. Dit darmslijm is de eerste barrière tegen ziektekiemen.
Door de PIA-bacterie kunnen Salmonella’s gemakkelijker groeien. Dat verklaart het hogere aantal Salmonella’s in de mest en ook de langere uitscheiding. Het komt er dus op neer dat door het bestrijden van PIA middels vaccinatie ook Salmonella minder kans krijgt.”
Is een hoge uitscheiding van Salmonella een probleem?
“Ja, want het leidt tot meer Salmonella-infecties. Gelukkig heeft de varkenssector al veel bereikt. Het aantal Salmonella-infecties is fors gedaald door de veel betere hygiëne bij het slachten en door de betere gezondheidssituatie op de varkensbedrijven. Maar sinds een jaar of acht daalt het aantal besmettingen niet verder. Daar zit nog ruimte voor verbetering.”
Wat is het belang voor de varkenshouder?
“Aanpak van Salmonella is nodig om de ‘licence to produce’ te behouden. Ziekte-uitbraken bij de mens door het eten van besmet varkensvlees komen negatief in het nieuws en leiden altijd tot een consumptiedaling. Jaarlijks worden er in Nederland 32.000 mensen ziek door Salmonella’s. In ongeveer 6.000 gevallen is varkensvlees de meest waarschijnlijke oorzaak.”
.jpg)
Rutger Jansen Beeld: varkens.nl
Aanpak van Salmonella is dus gewenst?
“Dat moet wel om de voedselveiligheid verder te verbeteren en vanwege de gezondheid van het varken zelf. Het begint met een goede hygiëne in alle afdelingen op het varkensbedrijf. Helemaal voorkomen dat een varken Salmonella, PIA of een andere ziekteverwekker binnenkrijgt, zal niet lukken. Maar beperken kan wel.”
Is het dweilen met de kraan open?
“Dat kun je niet zeggen. Wel is bekend dat PIA op vrijwel 100 procent van de varkensbedrijven aanwezig is. Maar dat zorgt lang niet altijd voor zichtbare problemen.”
Zijn er dan onzichtbare problemen?
“Salmonella kan een groeiachterstand geven, maar daar is geen recent onderzoek naar gedaan. Van chronische PIA is wel bekend dat het ten koste van groei en voerconversie gaat. De schade door PIA kan oplopen tot zo’n 5 euro per vleesvarken.”
Wat te doen?
“De Amerikanen concluderen dat een vaccinatie tegen PIA een goed middel is om Salmonella aan te pakken. De risico’s voor de volksgezondheid zijn hierdoor een stuk lager en het antibioticagebruik kan omlaag. En de PIA-vaccinatie betaalt zich al terug door de betere resultaten. Je vangt dus twee vliegen in één klap. Tegelijkertijd pak je ook andere bacteriën aan.
Door onderzoek zijn er steeds meer signalen dat darmbacteriën elkaar onderling beïnvloeden. Bij een besmetting met PIA krijgen E. Coli, Salmonella en bepaalde typen Brachyspira – die dysenterie of vibrio veroorzaken – meer kans.”
Moet ieder bedrijf dan tegen PIA gaan vaccineren?
“Je moet altijd eerst een goede diagnose stellen. Daarbij is sectie en laboratoriumonderzoek van de darmen nodig. Alleen bloedonderzoek zegt niets: dan vind je altijd wel PIA. Vervolgens moet je uitzoeken waar de besmetting plaatsvindt: op het vleesvarkensbedrijf of bij de gespeende biggen. Drie weken voor de besmetting moet je gaan vaccineren. Dat betekent vaak al het vaccineren van de gespeende biggen.”
Nut PIA-vaccin
In het onderzoek door de universiteit van Minnesota is het effect van een PIA-infectie op Salmonella onderzocht met vijf groepen dieren. De controlegroep was helemaal vrij van beide ziekten. De tweede en derde groep werden besmet met Salmonella Typhimurium. De derde groep kreeg daarbij een vaccinatie tegen Salmonella. De vierde en vijfde groep werden besmet met zowel PIA als Salmonella. De vijfde groep kreeg een vaccinatie tegen PIA.
De grafiek laat de uitscheiding van Salmonella zien per gram mest. Bij de controlegroep was er geen uitscheiding. Bij de varkens die besmet waren met Salmonella en PIA was de uitscheiding op dag 7 duidelijk het hoogste. Bij de varkens die het PIA-vaccin kregen was de uitscheiding van Salmonella veel lager. Het effect van louter een Salmonellavaccinatie was maar klein.
Bron grafiek: Vaccination against Lawsonia intracellularis decreases shedding of Salmonella enterica serovar Typhimurium in co-Infected pigs and alters the gut microbiome, leite et al., Scientific Reports, 2018 (simplified)
Tekst: John Lamers
Verschenen in: varkens.nl september 2018
