Pijn- en ontsteking
Varkens in alle leeftijdscategorieën kunnen last hebben van pijn en/of ontsteking. Iedereen die met varkens werkt dient hier alert op te zijn. Voorbeelden:
- Pijn na kleine chirurgische ingrepen (postoperatief) aan weke delen, zoals castratie
- Aandoeningen van het bewegingsapparaat zoals kreupelheid
- Zeugen: rondom het werpen van biggen
- Periparturient Hypogalactie Syndroom (PHS) voorheen MMA
- Luchtweginfecties
- Diarree
Maar wat is pijn? En wanneer spreken we over een ontsteking?
Ontsteking
Ontsteking is een reactie van het lichaam op weefselbeschadigingen of op externe prikkels (bijvoorbeeld een bacterie of fysieke prikkels zoals overbelasting). Ontstekingen kunnen we herkennen aan vijf klassieke kenmerken:
- Pijn
- Warmte
- Zwelling
- Roodheid
- Functieverlies of verstoring van de functie
- Daarnaast kan koorts voorkomen
Pijn
Pijn is een waarschuwingssignaal dat via de zenuwen wordt doorgegeven aan de hersenen. Deze reageren daarop met een aantal maatregelen: het terugtrekken van je hand als je je brandt of het ontzien van het pijnlijke lichaamsdeel, maar ook het aansturen van lichaamsfuncties om de oorzaak van de pijn weg te nemen. Pijn wordt daarom beschouwd als een fysieke ervaring alsook een emotionele ervaring. De pijnprikkel wordt meestal veroorzaakt door weefselschade.
Pijnsignalen
Afwijkende bewegingen, gedrag, geluiden en gezichtsuitdrukking; een big of varken dat pijn heeft laat dat vaak wel zien en is meestal dan ook wel te herkennen, maar zeker niet altijd. Voorbeelden van pijnsignalen bij varkens:
- Kreupel, poot ontlasten
- Kromme rug, opgetrokken buik
- Verminderde eetlust
- Lusteloos, minder alert
- Onrustig gedrag of agressie
- Wegkruipen
- Op of bij elkaar liggen
- Snelle ademhaling
- Afwijkende kophouding,
- Schuren, wrijven met achterhand
PHS
Pijnsignalen kunnen aanwijzingen zijn voor bepaalde aandoeningen, zoals Periparturient Hypogalactie Syndroom (PHS), voorheen bekend als Mastitis Metritis Agalactie (MMA). PHS is een specifieke aandoening met de volgende symptomen:
- Koorts
- Te weinig melk
- Pijnsignalen
- Op de zij gaan liggen i.p.v. uier
Oorzaak
Het is belangrijk te achterhalen waarom het dier pijn heeft en/of hoe het dier de ontsteking(en) heeft kunnen oplopen. De achterliggende oorzaak bij PHS kan te maken hebben met:
- Problemen met werpen
- Verminderde voer- en wateropname en constipatie
- Acute infecties, endotoxineresorptie vanuit de darm
Gevolg
Wanneer een varken pijn heeft en/of last heeft van ontsteking, dan gaat dit ten koste van het welzijn van het dier. Bovendien is de kans zeer groot dat prestaties achter blijven. In het ergste geval komt het dier vroegtijdig te overlijden (verhoogde uitval). In het geval van PHS zijn de gevolgen:
- Tekort aan biest/melk voor de biggen
- Tomen niet uniform, hoge uitval in de kraamstal
- Achterblijvende speengewichten/groei van de biggen
Aanpak
De aanpak van pijn en/of ontsteking is tweeledig. Uiteraard zal de bron van een eventuele weefselbeschadiging weggenomen moeten worden. Mocht er sprake zijn van een bacteriële infectie, dan is soms de inzet van antibiotica nodig. Vraag uw dierenarts om advies.
Daarnaast kan er met een (gecombineerde) pijnstiller en/of ontstekingsremmer een het ontstekingsproces en/ of het pijngevoel worden verlicht. Dit gebeurt meestal door het toedienen van zogenoemde NSAID’s (Non Steroidal Inflammatory Drugs); middelen die zowel een pijnstillende als ontstekingsremmende werking hebben.
Voor PHS is de volgende aanpak raadzaam. Raadpleeg uw dierenarts voor advies op maat.
- Geef een langwerkende ontstekingsremmer/pijnstiller (min. 24 uur werkend)
- Management rond voeren en kraamstalmanagement aanpakken
- Indien bacteriële infecties meespelen, antibiotica toedienen
Novem
Boehringer Ingelheim heeft meerdere pijnstillende en ontstekingremmende producten ontwikkeld, die geschikt zijn voor varkens, elk met specifieke kenmerken:
Ondersteuning
Boehringer Ingelheim biedt ondersteuning aan, o.a. bij diagnostisch onderzoek.
- Bent u dierenarts? Neem dan direct contact met ons op.
- Bent u veehouder? Neem dan contact op via uw eigen dierenarts.
